Choroby kukurydzy - Bogusia
OCHRONA KUKURYDZY PRZED CHOROBAMI I SZKODNIKAMI
Du偶e znaczenie w utrzymaniu optymalnej zdrowotno艣ci ro艣lin w ci膮gu ca艂ego okresu wegetacji maj膮 dzia艂ania organizacyjne oraz zabiegi uprawowe i chemiczne wykonane przed i w czasie siewu kukurydzy.
Wa偶ny jest dob贸r do uprawy odmian mniej podatnych na choroby i szkodniki, szczeg贸lnie na zgnilizn臋 korzeni i zgorzel podstawy 艂odygi oraz na omacnic臋 prosowiank臋. Du偶膮 rol臋 spe艂nia optymalna agrotechnika. Bardzo wskazana jest uprawa kukurydzy w zmianowaniu z innymi ro艣linami. Zachowanie p艂odozmianu pozwala obni偶y膰 nasilenie wielu chor贸b: zgnilizny korzeni i zgorzeli podstawy 艂odygi, g艂owni guzowatej, g艂owni pyl膮cej i drobnej plamisto艣ci li艣ci oraz omacnicy prosowianki i niekt贸rych innych agrofag贸w. Staranna uprawa roli, optymalne nawo偶enie, do艣膰 wczesny siew w gleb臋 dostatecznie ogrzan膮 i terminowe wykonanie niezb臋dnych zabieg贸w piel臋gnacyjnych stwarzaj膮 ro艣linom sprzyjaj膮ce warunki wzrostu.
艁atwiej te偶 przezwyci臋偶a skutki opanowania przez zgorzel siewek i inne choroby oraz 偶erowania larw ploniarki zbo偶贸wki, g膮sienic omacnicy prosowianki i rolnic, mszyc, przyl偶e艅c贸w i innych szkodnik贸w. Wa偶nym zabiegiem dla utrzymania dobrej zdrowotno艣ci ro艣lin jest zwalczanie chwast贸w, bowiem na wielu gatunkach mog膮 rozwija膰 si臋 i wst臋pnie 偶erowa膰 niekt贸re szkodniki, by p贸藕niej przej艣膰 na kukurydz臋. Os艂abiaj膮c ro艣liny, zachwaszczenie przyczynia si臋 r贸wnie偶 do silniejszego opanowania kukurydzy przez choroby.
W celu ograniczenia wysoko艣ci strat w plonach kukurydzy powodowanych przez choroby i szkodniki, konieczne jest 艂膮czne stosowanie wielu metod zapobiegania oraz zwalczania.
Podstawowe znaczenie ma dob贸r odmian mniej podatnych na choroby i szkodniki, szczeg贸lnie na zgnilizn臋 korzeni i zgorzel podstawy 艂odygi oraz na omacnic臋 prosowiank臋. Je艣li tylko pozwalaj膮 wzgl臋dy organizacyjne gospodarstwa, to bardzo wskazana jest uprawa kukurydzy w zmianowaniu z innymi ro艣linami. Rygorystyczne przestrzeganie wieloletniego zmianowania b臋dzie konieczne w przypadku pojawu i zadomowienia si臋 na obszarze Polski stonki kukurydzianej. Gdy tylko pozwala na to temperatura gleby, wskazany jest do艣膰 wczesny siew kukurydzy.
Bardzo wa偶nym zabiegiem dla utrzymania dobrej zdrowotno艣ci ro艣lin jest zwalczanie chwast贸w, bowiem na wielu gatunkach mog膮 rozwija膰 si臋 i wst臋pnie 偶erowa膰 rolnice i niekt贸re inne szkodniki, by p贸藕niej przej艣膰 na kukurydz臋. W s膮siedztwie plantacji nale偶y niszczy膰 chwasty grubo艂odygowe, w kt贸rych mog膮 zimowa膰 g膮sienice omacnicy prosowianki. Pod koniec czerwca i w lipcu wskazane jest wycinanie naro艣li g艂owni guzowatej (je艣li nasilenie tej choroby jest du偶e), a tak偶e wiech i kolb opanowanych przez g艂owni臋 pyl膮c膮. Pora偶one organy ro艣lin trzeba usuwa膰 z plantacji i zniszczy膰 (spali膰). Po zbiorze kukurydzy s艂om臋 nale偶y nisko skosi膰 i poci膮膰 na drobn膮 sieczk臋. Na 艣cier艅 trzeba zastosowa膰 rozdrabniacz resztek, kt贸ry zniszczy mechanicznie znaczn膮 ilo艣膰 g膮sienic omacnicy prosowianki oraz cz臋艣膰 zarodnik贸w grzyb贸w chorobotw贸rczych. Rozdrobnione resztki po偶niwne nale偶y g艂臋boko przyora膰, by pozosta艂e g膮sienice oraz zarodniki grzyb贸w i bakterie nie mog艂y wiosn膮 wydosta膰 si臋 na powierzchni臋 gleby.
Wskazana jest bie偶膮ca kontrola pojawu i wyst臋powania chor贸b i szkodnik贸w, wykonywana przez plantatora. W tym celu trzeba raz w tygodniu poddawa膰 dok艂adnym ogl臋dzinom kilkana艣cie (kilkadziesi膮t) kolejnych ro艣lin w rz臋dzie w pi臋ciu miejscach plantacji. W przypadku trudno艣ci z identyfikacj膮 szkodnika lub choroby, a szczeg贸lnie w sytuacji, gdyby zaistnia艂o podejrzenie o wyst膮pienie gatunku (obiektu) kwarantannowego (np. stonki kukurydzianej), nale偶y si臋 zwr贸ci膰 do rejonowego zespo艂u doradztwa rolniczego lub terenowego inspektoratu inspekcji ochrony ro艣lin i nasiennictwa z pro艣b膮 o zainteresowanie si臋 problemem i udzielenie niezb臋dnej pomocy albo podj臋cie stosownych dzia艂a艅.
Je艣li zdrowotno艣膰 ro艣lin i plony kukurydzy s膮 znacznie zagro偶one przez choroby i/ lub szkodniki, w贸wczas nale偶y podj膮膰 ich chemiczne lub biologiczne zwalczanie.
Gdy w okresie rozwijania przez ro艣liny czwartego, pi膮tego i dalszych li艣ci stwierdzi si臋 wyst臋powanie g膮sienic rolnic, w贸wczas nale偶y wykona膰 opryskiwanie jednym z insektycyd贸w: Alfamor 050 SC w dawce 0,3 l/ha, Alfazot w dawce 0,3 l/ha, Alphaquart 100 EC w dawce 0,15 l/ha, Alphatop 100 EC w dawce 0,15 l/ha, Decis 2,5 EC w dawce 0,3 l/ha, Fastac 100 EC w dawce 0,15 l/ha, Karate Zeon 050 EC w dawce 0,2 l/ha, Karate Zeon 100 CS w dawce 0,1 l/ha, Ripcord Nowy 050 EC w dawce 0,31/ ha lub Ripcord Super 050 EC w dawce 0,3 l/ha. Z uwagi na to, 偶e starsze g膮sienice rolnic w ci膮gu dnia kryj膮 si臋 w glebie lub w jamach wygryzionych w grubiej膮cych podstawach 艂odyg, wskazane jest wykonanie opryskiwania ro艣lin wieczorem.
Jednym z najwa偶niejszych zabieg贸w w ochronie kukurydzy przed szkodnikami jest zwalczanie omacnicy prosowianki, kt贸re powinno by膰 wykonywane w贸wczas, gdy w poprzednim roku na pobliskich polach w kukurydzy uprawianej na ziarno by艂o uszkodzonych przez g膮sienice 15% ro艣lin, a w kukurydzy na kiszonk臋 30-40%.
W chemicznym zwalczaniu omacnicy prosowianki zaleca si臋 dwukrotne opryskiwanie ro艣lin preparatem Karate Zeon 100 CS w dawce 0,1 l/ha lub Karate Zeon 050 CS w dawce 0,2 l/ha. Pierwszy zabieg nale偶y wykona膰 po zaobserwowaniu pierwszych z艂贸偶 jaj szkodnika. Termin tego opryskiwania przypada najcz臋艣ciej w trzeciej dekadzie czerwca (zw艂aszcza w po艂udniowo-zachodniej Polsce) lub w pierwszych dniach lipca (w niekt贸rych latach w wojew贸dztwach po艂udniowo-wschodnich). Drugi zabieg nale偶y wykona膰 10-14 dni p贸藕niej. Termin drugiego opryskiwania przewa偶nie zbiega si臋 w czasie z ko艅cowym okresem rozwijania wiech, kr贸tko przed pyleniem ro艣lin. Je艣li w贸wczas na kukurydzy 偶eruj膮 g膮sienice rolnic, to zabieg zwalczania omacnicy prosowianki niszczy r贸wnie偶 te szkodniki.
Chemiczne zwalczanie mszyc mo偶e by膰 uzasadnione tylko na plantacjach, na kt贸rych nie wykonuje si臋 dwukrotnych opryskiwa艅 ro艣lin insektycydami przeciwko omacnicy prosowiance i/lub g膮sienicom rolnic, a liczebno艣膰 tych szkodnik贸w przekracza (w pierwszym maksimum ich wyst臋powania) 300 osobnik贸w na ro艣lin臋. Rozwa偶aj膮c celowo艣膰 wykonania zabiegu zwalczania trzeba sprawdzi膰, czy na plantacji wyst臋puj膮 ju偶 w wi臋kszych ilo艣ciach biedronki, larwy bzygowatych i inne afidofagi, kt贸re w okresie kilkunastu dni potrafi膮 zniszczy膰 kolonie mszyc. Termin zabiegu powinien przypada膰 bezpo艣rednio po masowym nalocie mszyc uskrzydlonych lub w pocz膮tkowym okresie rozwoju kolonii. Opryskiwanie nale偶y wykona膰 stosuj膮c preparat Karate Zeon 050 CS w dawce 0,11/ ha lub Karate Zeon 100 CS w dawce 0,051/ ha.
Natomiast biologiczne zwalczanie omacnicy prosowianki i innych g膮sienic polega na stosowaniu drobnej much贸wki - kruszynka (Trichogramma evanescens i Trichogramma pintoi), paso偶yta jaj wielu motyli, w postaci odpowiedniego biopreparatu. Pojemniczki zawieraj膮ce ten preparat w postaci poczwarek kruszynka nanosi si臋 na plantacje dwukrotnie: bezpo艣rednio po zaobserwowaniu pierwszych z艂贸偶 jaj omacnicy prosowianki oraz 7-10 dni p贸藕niej. Wychodz膮ce z poczwarek much贸wki przelatuj膮 na ro艣liny, a samice sk艂adaj膮c jaja w z艂o偶a jaj omacnicy prosowianki powoduj膮 ich zniszczenie. Biopreparat na bazie Trichogramma sp. zabezpiecza r贸wnie偶 kukurydz臋 przed 偶erowaniem rolnic na kolbach kukurydzy.
Aby zabezpieczy膰 plantacje kukurydzy przed szkodami powodowanymi przez zwierzyn臋 le艣n膮 (dziki, sarny, jelenie), trzeba w okresie od siewu do zbioru stosowa膰 preparaty: Hukinol AL, Quinolen 73 AL, Wildrepent AL lub Stop - ZEC zgodnie ze szczeg贸艂owymi zaleceniami podanymi na opakowaniach.
Zastosowanie zapraw nasiennych w ochronie kukurydzy przed szkodnikami
Zaprawianie ziarna jest najskuteczniejszym, naj艂atwiejszym do wykonania i jednocze艣nie najta艅szym sposobem zwalczania szkodnik贸w i chor贸b wyst臋puj膮cych zaraz po siewie kukurydzy. W wyniku zaprawiania ziarna ro艣lina otrzymuje kilka wa偶nych sk艂adnik贸w, zar贸wno do ochrony jak i do pocz膮tkowego od偶ywiania wschodz膮cych siewek. Jedynym zabiegiem chemicznego zwalczania chor贸b kukurydzy jest zaprawianie ziarna siewnego jednym z fungicyd贸w: Maxim XL 035 FS w dawce 100 ml + 700--1100 ml wody na 100 kg ziarna, Oxafun T 500 FS w dawce 375 ml + 750 ml wody, Sarox T 500 FS w dawce 375 ml + 750 ml wody, Vitavax 200 FS w dawce 250-300 ml + 300 ml wody, Zaprawa Oxafun T 75 DS/WS w dawce 250 g (na sucho) lub 250g + 1000 ml wody, albo Zaprawa nasienna T zawiesinowa w dawce 250 g (na sucho) lub 250 ml + 750ml wody. Ostatnia zaprawa jest skuteczna w zwalczaniu zgorzeli siewek. Pozosta艂e ograniczaj膮 r贸wnie偶 g艂owni臋 guzowat膮, drobn膮 plamisto艣膰 li艣ci i w mniejszym stopniu inne choroby. Natomiast fungicyd Maxim XL 035 FS redukuje pora偶enie ro艣lin przez grzyby z rodzaju Fusarium, co przejawia si臋 spadkiem nasilenia zgnilizny korzeni i zgorzeli podstawy 艂odygi, a tak偶e fuzariozy kolb. U偶ycie tej zaprawy powoduje zwy偶k臋 plonu ziarna kukurydzy o oko艂o 10%. Zwalczanie chemiczne ploniarki zbo偶贸wki jest uzasadnione w rejonach, w kt贸rych uszkadza 10-15% ro艣lin w uprawie na ziarno lub 20-30% przeznaczonych na kiszonk臋. Najprostszym zabiegiem jest zaprawianie ziarna siewnego insektycydem. Do tego celu nale偶y stosowa膰 nast臋puj膮ce preparaty: zaprawa Marshall 250 DS. w dawce 3-5kg oraz Mesurol 500 FS w dawce 11 na 100 kg. Preparaty te chroni膮 tak偶e kukurydz臋 przed 艣mietk膮 kie艂k贸wk膮. Je艣li ziarno siewne nie zosta艂o zaprawione insektycydem lub gdy nie zastosowano przed lub w czasie siewu insektycydu granulowanego, a kukurydza jest zagro偶ona przez ploniark臋 zbo偶贸wk臋, w贸wczas nale偶y wykona膰 opryskiwanie siewek (rozwijaj膮cych trzeci li艣膰) insektycydem Karate Zeon 050 CS w dawce 0,11/ ha lub Karate Zeon 100 CS w dawce 0,051/ha. Szczeg贸lnie godne polecenia jest u偶ycie zapraw o przed艂u偶onym okresie dzia艂ania. Jedynym (po wycofaniu ze sprzeda偶y zapraw Gaucho 350 FS i Gaucho 600 FS) insektycydem tego typu, b臋d膮cym w trakcie rejestracji, jest zaprawa Cruiser 350 FS, kt贸ra w wykonanych badaniach, w dawce 900 ml na 100kg ziarna siewnego kukurydzy, zabezpieczy艂a ro艣liny przed 偶erowaniem larw ploniarki zbo偶贸wki i innych szkodnik贸w w czasie kie艂kowania ziarna siewnego, wschod贸w i w okresie pocz膮tkowego rozwoju ro艣lin (do fazy pi膮ty li艣膰), a tak偶e istotnie ograniczy艂a wyst膮pienie mszyc i przyl偶e艅c贸w w okresie 8-10 tygodni od daty siewu (do po艂owy lipca). Natomiast Mesurol 500 FS chroni plantacje przed szkodami powodowanymi przez ptaki krukowate i dzikie go艂臋bie. W rejonach masowego wyst臋powania ploniarki zbo偶贸wki, szkodnik贸w glebowych i rolnic, do ich 艂膮cznego zwalczania mo偶na stosowa膰 wraz z siewem kukurydzy insektycydy granulowane: Diafuran 5 GR lub Furadan 5 GR w dawce 15 kg/ha. Do wykonania tego zabiegu trzeba u偶y膰 specjalny rozsiewacz (aplikator) granulat贸w, montowany na siewniku punktowym, W przypadku braku aplikatora i wobec spodziewanego du偶ego nasilenia szkodnik贸w glebowych i/ lub rolnic mo偶na zastosowa膰 przed siewem na powierzchni臋 pola preparaty: Basudin 100 GR lub Diazinon 10 GR w dawce 80-120kg/ha. Insektycydy te trzeba wymiesza膰 z gleb膮 na g艂臋boko艣膰 10-12 cm.