Kukurydza jest najważniejszą rośliną pastewną w naszej strefie klimatycznej. W Polsce wyróżnia się dwa zasadnicze kierunki użytkowania kukurydzy na cele paszowe: na kiszonkę z całych roślin i ziarno lub kolby.
Wysoka koncentracja energii oraz optymalna zawartość włókna surowego sprawia, że kiszonka z całych roślin spełnia wymagania zwierząt wysokoprodukcyjnych. Pasza ta jest jednak uboga w białko, stąd zachodzi konieczność uzupełnienia tego składnika w dawce pokarmowej. W kiszonce z kukurydzy występuje również niedobór składników mineralnych, witamin i karotenu. Koniecznie jest więc zastosowanie dodatku odpowiedniej mieszanki mineralnej.
Ziarno kukurydzy zawiera dużo łatwo strawnych węglowodanów, a mało włókna, co powoduje, że ma najwyższą wartość energetyczną ze wszystkich zbóż uprawianych w Polsce. Zawiera mało białka o niskiej wartości biologicznej (mało aminokwasów egzogennych). Dawki pokarmowe z większym udziałem kukurydzy powinny być dokładnie bilansowane pod względem zawartości aminokwasów. Tłuszcz kukurydziany bogaty jest w witaminę E i ksantofile (barwniki), które nadają intensywne zabarwienie żółtku jaja kurzego i żółtawe zabarwienie skórze brojlera kurzego. Występują w nim również duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, które powodują występowanie miękkości słoniny. Stąd słonina tuczników żywionych wysokimi dawkami ziarna kukurydzy ma nieodpowiednią konsystencję i zabarwienie. By tego uniknąć należy ograniczyć ilość kukurydzy w ostatnim okresie tuczu. Ziarno kukurydzy nie zawiera substancji antyodżywczych, jest smaczne i chętnie pobierane przez zwierzęta.
Podstawowymi kierunkami
przerobu jest przemiał
w młynach oraz produkcja skrobi w krochmalniach.. Produkty przemiału w
młynach służą przede wszystkim jako produkty spożywcze w postaci kasz i
mąki, a także jako surowiec do dalszego przerobu na konfekcję
cukierniczą. Skrobia kukurydziana jest poszukiwanym surowcem,
zużytkowywana w szeregu działach przemysłu - przemyśle spożywczym oraz
szeregu działach poza spożywczych np. przemyśle papierniczym,
materiałów budowlanych, chemicznego itp.. Jednym z
ważniejszych przyszłościowych technologii na bazie skrobi jest
produkcja proekologicznych tworzyw sztucznych, które
rozkładane są przez bakterie. Dziś ich produkcja ze względu na wyższe
koszty nie jest jeszcze zbyt rozpowszechniona.
Coraz większe zainteresowanie budzi kukurydza w o przemyśle
energetycznym, gdzie po spaleniu ziarna lub całej biomasy może być
źródłem ciepła do produkcji energii elektrycznej, ogrzewania
pomieszczeń i wody. Energię można uzyskać również produkcję
alkoholu lub biogazu, używanych następnie do napędu
silników. Dodatek kukurydzy może zrewolucjonizować produkcję
biogazu, która rozwijał a się do tej pory dość powoli.
O
przydatności ziarna kukurydzy do określonych celów
produkcyjnych decyduje forma botaniczna, typ ziarna oraz wydajność
suchej masy z 1 ha. W świecie występuje ogromna różnorodność
form kukurydzy, które różnią się wczesnością,
budową ziarniaka oraz rodzajem skrobi. Większość podgatunków
kukurydzy zawiera skrobię składającą się w 75% z amylopektyny i 25% z
amylozy. Niektóre jednak egzotyczne podgatunki kukurydzy:
jak np. kukurydza skrobiowa czy woskowa mają inne proporcje, lub
zawierają tylko amylozę lub amylopektynę, przez co stają się
interesujące dla przemysłu poszukującego różnych form
skrobi.
Podstawową częścią ziarniaka kukurydzy jest bielmo, stanowiące
ponad 80% masy. W bielmie dominują węglowodany, najczęściej w postaci
ziarenek skrobi (85% masy) sklejonej cząstkami białka. W procesie
produkcji kasz, mąki oraz skrobi bielmo jest podstawowym surowcem i
następuje jego wydzielenie w procesie produkcyjnym. Zarodek, stanowiący
ok. 12% całej masy ziarniaka, zawiera ok. 28% białka i 38% tłuszczu.
Jest on bardzo wartościowym półproduktem, przydatnym do
dalszego przerobu, w którym uzyskuje się olej oraz białko
spożywcze lub paszowe. Pozostała część ziarniaka to okrywa
owocowo-nasienna składająca się z mniej wartościowych
węglowodanów i włókna. Warunkiem podstawowym
przydatności ziarna do przerobu jest dobrze wykształcone bielmo i łatwy
do oddzielenia zarodek.